Zapalenie pęcherza moczowego to bardzo powszechna choroba, zwłaszcza wśród kobiet. Wiele osób bagatelizuje tę infekcję, nie zdając sobie sprawy, że nieleczona przerodzić się może np. w groźne, odmiedniczkowe zapalenie nerek.

Zakażenie dolnych dróg moczowych – czym jest i skąd się bierze?

Zakażenie dolnych dróg moczowych jest to infekcja spowodowana przez bakterie oraz wirusy, które atakują cewkę moczową, przewody moczowe oraz pęcherz moczowy. Najczęściej do zakażenia dochodzi na skutek zarażenia bakteriami Escherichia coli, które przedostają się przez cewkę moczową do dróg moczowych i tam przyczepiają się do błon wyściełających układ moczowy. W wyniku ich kolonizacji dochodzi do rozwoju stanu zapalnego, który powoduje takie objawy jak bolesność w podbrzuszu, utrudnione oddawanie moczu, nadmierne parcie na mocz, pieczenie.

Przyczyny zapalenia pęcherza moczowego

Główną przyczyną zapalenia pęcherza moczowego są bakterie z gatunku Escherichia coli, które są odpowiedzialne za ponad 80 % zakażeń. Pozostałe patogeny, które wywołują stan zapalny pęcherza moczowego to: Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus saprophyticus, Proteus mirabilis, Staphylococcus epidermidis, Enterococcus faecalis, Klebsiella spp. Do zakażenia dolnych dróg moczowych dochodzi również na skutek zarażenia przez grzyby typu Candida, Cryptoccocus, Aspergillus oraz Chlamydię trachomatis. Mechanizm zakażenia się bakteriami jest dość prosty. Wystarczy skorzystanie z tej samej toalety, z której korzystała osoba zakażona lub niewłaściwe podtarcie się (bakterie Escherichia coli normalnie bytują w jelicie grubym, więc łatwo można je przenieść z odbytu do cewki moczowej), aby ułatwić bakteriom wniknięcie do dróg moczowych. Jeśli układ immunologiczny człowieka akurat jest osłabiony, a jego mocz ma zmienione pH (np. na skutek choroby), wówczas bakterie mają dogodne warunki do tego, aby się rozwijać. Do zakażenia bakteriami może dojść również podczas stosunku płciowego, dlatego warto zadbać o odpowiednie zabezpieczenie, aby nie narażać się na niepotrzebne infekcje.

Kto jest najbardziej podatny na zapalenie pęcherza moczowego?

Choć do zakażenia bakteriami wywołującymi zapalenie pęcherza moczowego może dojść u każdej osoby, to jednak nie u każdej z nich rozwinie się stan zapalny. Jeśli organizm jest wystarczająco silny, poradzi sobie z pojedynczymi drobnoustrojami. Ważne jest, aby zawsze dbać o regularne oddawanie moczu, gdyż zalegający mocz sprzyja rozwijaniu się w nim bakterii. Ponadto istotne jest dbanie o ogólną odporność, czyli spożywanie warzyw i owoców bogatych w witaminę C, suplementowanie witaminy D, czy dostarczanie sobie żywności bogatej w probiotyki. Najbardziej podatne na zakażenie dolnych dróg moczowych będą więc osoby schorowane; starsze, które bardzo często nie dbają o właściwą dietę; cukrzycy; osoby zażywające leki immunopresyjne; jak również kobiety w ciąży. U ciężarnych zmiany hormonalne powodują zwiększoną ilość glukozy z w moczu, co stanowi pożywkę dla bakterii oraz sprawiają, że obniża się pH moczu, które sprzyja kolonizacji patogenów.

Zapalenie pęcherza moczowego – dlaczego nie powinno się go lekceważyć?

Wiele osób bagatelizuje objawy zapalenia pęcherza moczowego sądząc, że same znikną. Jednak takie podejście nie jest zbyt rozsądne, gdyż zakażenie dolnych dróg moczowych może łatwo zaatakować dalsze części układu moczowego i doprowadzić np. do odmiedniczkowego zapalenia nerek. Tej chorobie towarzyszy zwykle gorączka, podwyższone OB i CRP, zwiększona liczba leukocytów, bakteriomocz oraz ropomocz. Ponadto mają miejsce takie objawy jak ból w trakcie oddawania moczu, ból w okolicy lędźwiowej, ból brzucha. Mogą pojawić się też wymioty oraz biegunka. Przewlekłe odmieniczkowe zapalenie nerek może prowadzić do zmian martwiczych w nerkach, podwyższonego ciśnienia tętniczego, zmian bliznowatych. Kiedy stan zapalny w drogach moczowy się przedłuża, a chory nie podejmuje właściwego leczenia, dochodzi do urosepsy, która jest niebezpieczna dla życia i zdrowia. W jej trakcie dochodzi do zaburzeń wielu narządów takich jak nerki, wątroba, zaatakowany też być może układ oddechowy oraz układ krwionośny.

Leczenie zapalenia pęcherza moczowego – domowe sposoby

Pierwsze symptomy zapalenia pęcherza moczowego takie jak np. pieczenie podczas oddawania moczu, czy nagłe parcie na mocz, skłaniają zwykle do zastosowania domowych sposobów, które wspomagają organizm w walce z bakteriami. Najbardziej znanymi domowymi sposobami są: picie soku z żurawiny, ziołowe kąpiele, ciepłe okłady, picie ziół moczopędnych.

Żurawina

Picie soku z żurawiny słusznie kojarzy się wielu osobom z leczeniem pęcherza moczowego. Żurawina zawiera bowiem cenne proantocyjanidy, które sprawiają, że kształt bakterii zmienia się nagle z pałeczkowatych na kuliste, co utrudnia im przyleganie do ścianek pęcherza moczowego. Ten cenny owoc posiada też w swoim składzie kwas chinowy i benzoesowy, które zakwaszają mocz, sprawiając, że pęcherz moczowy staje się nieprzyjaznym środowiskiem dla rozwoju bakterii. Zawarte w żurawinie witaminy takie jak C, K oraz witaminy z grupy B skutecznie wspomagają ponadto odporność organizmu, co ma niebagatelne znaczenie w przyspieszeniu procesu zdrowienia.

Zioła moczopędne

Przy usuwaniu bakterii z układu moczowego bardzo istotne jest, aby mocz nie zalegał zbyt długo w pęcherzu, gdyż wówczas staje się siedliskiem bakterii. Aby więc przepływ moczu był płynny i regularny, w momencie trwania zapalenia pęcherza moczowego warto sięgnąć po moczopędne zioła typu mniszek lekarski, czy pokrzywa. Badania kliniczne wykazują, że stosowanie ekstraktu z korzenia pokrzywy przez 6 miesięcy w dawce 600-1200 mg znacznie polepsza przepływ moczu, jak również zmniejsza jego zaleganie. Jednak, jak widać, na działanie ziół trzeba poczekać kilka miesięcy, kiedy więc w grę wchodzą ostre objawy zakażenia dolnych dróg moczowych, trzeba sięgnąć po środki, które od razu wspomogą walkę z patogenem.

Ziołowe kąpiele

Wspomagająco, przy zwalczaniu zakażenia dolnych dróg moczowych, podziałać mogą odkażające kąpiele z dodatkiem rumianku. Rumianek zawiera bowiem antyseptyczny bisabolol o działaniu przeciwzapalnym i łagodzącym. Pomocne w schorzeniach dolnych dróg moczowych będą również napary z igliwia sosny, zawierające olejek eteryczny o działaniu antybiotycznym. Rozgrzewająca kąpiel pozwoli wtedy nie tylko rozluźnić mięśnie przy bolesnym skurczu podbrzusza, ale i zapewni odpowiednie odkażenie cewki moczowej.

Leczenie zapalenia pęcherza moczowego – farmakologia

Leczenie zapalenia pęcherza moczowego nie zawsze jest możliwe za pomocą domowych sposobów, gdyż mechanizmy, jakie wypracowały sobie bakterie wywołujące stan zapalny, skutecznie chronią je przed usunięciem z dróg moczowych. Szczególnie oporne na usunięcie są bakterie Escherichia coli, które posiadają specjalną osłonę komórkową chroniącą je przed zniszczeniem przez układ immunologiczny człowieka. Osłonka ta jest na tyle mocna, że zabezpiecza je zarówno przed urazami mechanicznymi, jak i przed atakiem przeciwciał. Poza tym bakterie te łatwo adaptują się do zmiennej temperatury, czy zmienności ciśnienia osmotycznego, a sama ich budowa morfologiczna ułatwia im kolonizację. Najskuteczniejszą bronią przeciw Escherichia coli są chemioterapeutyki takie jak np. furagina, które posiadają zdolność do niszczenia bakterii, dzięki zahamowaniu białek bakteryjnych oraz ich uszkodzeniu, dzięki czemu łatwiej wydalić je z dróg moczowych. Ponadto furagina znana jest z tego, że stymuluje układ immunologiczny człowieka, co pozwala mu na szybsze pozbycie się patogenów. Chemioteraputyki takie jak furgaina są poza tym zdolne do zwalczania bakterii Gram-dodatnich takich jak np. gronkowiec złocisty, jak i Gram-ujemnych typu Proteus, Salmonella, Shigella. Z powodzeniem zwalczają też grzyby oraz pierwotniaki. Oprócz chemioterapeutyków do leczenia farmakologicznego zapalenia pęcherza moczowego włącza się też antybiotyki. Zakażenie dolnych dróg moczowych wymaga zwykle podania takich leków jak trimeptoprim, antybiotyki beta-lakmowe, aminoglikozydowe, sulfonamidy. Zarówno antybiotyki, jak i chemioterapeutyki (które są wydawane bez recepty) wymagają zastosowania pełnej kuracji wynoszącej minimum 8 dni. Tylko wówczas skutecznie zwalczają one bakterie i zapobiegają nawrotom pęcherza moczowego. Dlatego nawet wówczas, gdy objawy stanu zapalnego miną po 3 dniach, należy dokończyć całą kurację.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

l V. Bochniewska, A. Jung, J. Żuber, Zakażenie układu moczowego u dzieci, „Pediatria i medycyna rodzinna” 2012, nr 8 (1), s. 12-22, http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-c9ccccaa-b899-4ffc-9bf7-66907192c78b

l J. Nawrot, Surowce roślinne stosowane w łagodnym przeroście gruczołu krokowego, „Herba Polonica” 2009, vol. 55, nr 4, s. 218, http://www.herbapolonica.pl/magazines-files/7974709-Pages%20from%20HERBA_4_2009_druk-18.pdf

l A.Gryszczyńska, Żurawina amerykańska- lek na problemy urologiczne, „Przegląd urologiczny” 2010, tom 11, nr 5 (63), s. 31-40, http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2043

l E. Okrągła, K. Szychowska, L. Wolska, Mechanizmy utrzymania sterylności układu moczowego, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2014, nr 68, s. 684-694, https://phmd.pl/api/files/view/29574.pdf

l B. Zalewska-Piątek, R. Piątek, J. Kur, Czynniki adhezyjne i inwazyjne uropatogennych szczepów Escherichia Coli- problematyka infekcji dróg moczowych oraz mechanizmów patogenności, „Postępy mikrobiologii” 2008, tom 47, 3, s. 199-205, http://www.pm.microbiology.pl/web/pelne/vol4732008.pdf

artykuł we współpracy z Neurofuragina